دانلود پایان نامه بررسی رابطه میان میزان پایبندی به نیایش با سطح اضطراب

برای کاهش سطح اضطراب افراد از روش های متعددی از جمله روش های روان درمانی، روان تحلیلگری، انسان گرایی و شناختی استفاده می کنند. علاوه بر روش های سنتی، یکی از روش هایی که اخیراً سعی می شود بیشتر از آن استفاده کنند کاربرد شیوه «درمان مذهبی» می باشد. امروزه توجه و گرایش به معنویت مهمترین پدیده ی زمان است. از یک طرف علم در پاسخ به سؤالاتی ناتوان است و از طرفی دیگر ناامنی و احساس پوچی سخت او را آزرده کرده است. بنابراین نقش ایمان در زندگی بسیار مهم می باشد.

بهداشت روانی و درمان بیماری های جسمی و روحی

مذهب به طور اعم و نیایش به طور اخص، ارتباط دائمی انسان با خالق هستی و اعتقاد به حضور دائم او در لحظه های حساس تأثیر بسزایی در ایجاد بهداشت روانی و درمان بیماری های جسمی و روحی می تواند داشته باشد. (الوین، ۲۰۰۱) برحسب تحقیقات انجام شده، محققان به این نتیجه رسیده اند که بین روش مقابله ی مذهبی و سلامت روانی ارتباط همبستگی مثبتی وجود دارد، به عبارتی هر چه فرد در مسائل و مشکلات زندگی از مذهب بهره گیرد، از سلامت روانی بالایی برخوردار خواهد بود (غباری، ۱۳۷۹؛ جلیلوند، ۱۳۷۸).

همچنین نتیجه پژوهش ها نشان می دهد که بین نیایش و  اضطراب (حالتی و صفتی) رابطه منفی وجود دارد. به این صورت که با افزایش میزان پایبندی افراد به نیایش از سطح اضطرابشان کاسته می شود (قدس، ۱۳۷۷؛ واعظی و قدس، ۱۳۷۹). با توجه به مطالب ذکر شده مبنی بر تأثیر عوامل متعدد در بروز اضطراب، این پژوهش به دنبال بررسی رابطه بین میزان پایبندی به نیایش و اضطراب در دانشجویان و همچنین تأثیر جنسیت بر کاهش یا افزایش اضطراب می باشد.

بیان مسأله

در جوامع کنونی یکی از عواملی که در سلامت روانی انسان ها تأثیرات بسیار گذاشته و روز به روز بر میزان آن افزوده می گردد اضطراب است، که حالتی از عدم تناسب انسان با محیط زندگی اش می باشد. اضطراب عبارت است از احساسی مبهم توأم با ناراحتی و نگرانی که اغلب فشار و علت خارجی ندارد و برای شخص شناخته شده نیست. (آرلن، ۱۹۹۸).

پیه رون (۱۹۸۵) ترجمه دادستان (۱۳۷۵) نیز اضطراب را ناراحتی روانی و بدنی می داند که بر اثر ترس مبهم و احساس ناایمنی و تیره روزی قریب الوقوع در انسان به وجود می آید. گفته می شود که بین ترس و اضطراب تفاوت وجود دارد.

به این صورت که سطح اضطراب نگرانی پیشاپیش نسبت به خطرها، بدبختی های آینده، توأم با احساس بی لذتی، با منبع خطر پیش بینی نشده که قابل درک نمی باشد. در حالی که ترس احساسی است در مورد یک شیء یا یک فرد که به منزله ی فرد خطرناک یا شیء خطرناک تلقی می گردد (هانت، ۲۰۰۱).

علل و عوامل به وجود آورنده اضطراب با توجه به دیدگاه های مختلف روانشناسی متفاوت می باشد؛ از دیدگاه روانکاوی تعارضات حل نشده فرد در دوران کودکی، از دیدگاه رفتارگرایی سرمشق گیری فرزندان از والدین مضطرب، یا شرطی شدن در اثر موقعیت های اضطراب زای گذشته، از دیدگاه اجتماعی، عدم حمایت خانواده، از دست دادن فرزندان، فقر و تنگدستی، از دیدگاه شناخت گرایان نحوه ی تفسیر فرد از رویدادهای زندگی، از دیدگاه آدلر نحوه ی رویارویی فرد با دیگران در ارتباط با احساس حقارت و نحوه ی جبران آن می داند.

اهمیت و ضرورت مسأله

زمانی که سخن از پژوهش و تحقیق به میان می آید باید جنبه نیاز به آن و کاربرد در سطح اجتماع نیز مد نظر قرار گیرد. متاسفانه تحقیقات در برخی زمینه ها با وجود آنکه فی النفسه دارای اهمیت است و لکن از نظر کارایی آنها در حل مشکلات، ناتوانی هایی به چشم می خورد و در نتیجه در میان کارهای پژوهشی دیگر بایگانی می شوند. در شرایط کنونی با توجه به این مساله، این امر حایز اهمیت است که سعی شود، موضوعاتی مورد پژوهش قرار گیرند که نه تنها به عنوان یک کار عملی و وظیفه ای و دانشگاهی بلکه به عنوان راه گشایی برای مشکلی از مشکلات اجتماع مورد استفاده گیرند.

با توجه به پیچیدگی های جاری تمدن و تغییرات سریع زندگی که سبب بحران سطح اضطراب در افراد شده است می توان گفت هر پدیده ای که بتواند دیدگاه و نحوه ی ارزیابی آنها را در مورد عوامل اضطراب زا تغییر دهد و روش های مقابله ای را در اختیار آنها قرار دهد، قادر خواهد بود تا ادراک فرد را از میزان فشارزایی رویدادها و نیز نحوه ی واکنش به موقعیت های استرس زا دگرگون کند.

از جمله رفتارهایی که انسان در برابر موقعیت های اضطراب زا از خود نشان می دهد گرایش به اعمال مذهبی از جمله «نیایش کردن» می باشد. به اعتقاد یونگ مذهب بسیاری از نیازهای انسان را برآورده می سازد و باعث پر شدن خلأهای وجودی او می گردد و نیز امید و پشتکار را در فرد قوت می بخشد (نوربالا، ۱۳۷۱؛ ص ۴۷). با وجود این رفتارهای مذهبی کمتر مورد توجه روان شناسان قرار گرفته، به طوری که محققین دریافتند کمتر از ۱% مقالاتی که در مجلات روان پزشکی و روان شناسی به چاپ رسیده، پیرامون پژوهش های مذهبی است (لارسون، ۱۹۸۸؛ به نقل از غباری ۱۳۷۴).

تأثیر باورهای مذهبی در بهداشت روانی

گرچه تاثیر باورهای مذهبی در بهداشت روانی کمتر مورد توجه بوده، اما بررسی های انجام شده در دهه اخیر نشان می دهد که معتقد بودن به باورهای مذهبی با تمام جنبه های زندگی افراد از جمله اجتناب آنها از مواد مخدر و الکل و دیگر آسیب های که گریبانگیر افراد شده، ارتباط عمیقی دارد. باورهای مذهبی قوی سبب می شود که افراد کمتر در معرض فشارهای روانی قرار گیرند (البرزی و سامانی، ۱۳۷۹)، همچنین با کاهش سطح اضطراب افراد رابطه ای بسیار زیادی می تواند داشته باشد (قدس، ۱۳۷۵) و نهایتا اینکه توجه و گرایش به مذهب در کاهش اختلالات روانی افراد می تواند موثر واقع گردد (هانت، ۲۰۰۱).

بدیهی است که اضطراب درد عظیم جوامع صنعتی و یا جوامع رو به صنعتی شدن می باشد از سوی دیگر دوری از اصالتهای فکری این حالت را بیش از بیش ایجاد می کند، لذا مشاوران و روان درمانگران می توانند از تکنیک «دعا درمانی» برای درمان بیماران روانی، مخصوصا بیماران افسرده و مضطرب استفاده کنند، برای ایجاد آرامش خاطر و هدایت مثبت بیماران افسرده ای که امیدشان را در زندگی از دست داده اند، احساس بی پناهی مطلق می کنند به عبارتی کلید زندگی شان را گم کرده اند و غم بی فردایی بر آنها مستولی شده، لذا انگیزه ای برای کوشش در راه زندگی از خود نشان نمی دهند، نیازمند شناسایی متغییر دخیل در زندگی این گونه افراد هستیم.

بنابراین یکی از اهداف بسیار مهم در این پژوهش، بررسی این مسأله است که نیایش در به حداقل رساندن سطح اضطراب دانشجویان می تواند نقش داشته باشد یا خیر؟ در این صورت پژوهش هایی از این دست می توانند در طرح راهکارهایی مناسب در جهت مقابله با اضطراب و تأثیر مذهب و معنویت بر سلامت و بهداشت روانی مفید باشند.

فهرست مطالب

فصل اول: طرح و بیان مسئله

۱-۱: مقدمه……………………………………………………………………………………… ۲

۲-۱: بیان مسئله…………………………………………………………………………………. ۳

۳-۱: اهمیت و ضرورت مسئله……………………………………………………………….. ۷

۴-۱: اهداف تحقیق………………………………………………………………………….. ۱۰

۵-۱: سؤالات پژوهش………………………………………………………………………. ۱۰

۶-۱: فرضیه های پژوهش………………………………………………………………….. ۱۰

۷-۱: بررسی متغیرهای پژوهش و تعریف نظری و عملیاتی آنها                           ۱۰

فصل دوم: ادبیات و پیشینه ای پژوهش

۱-۲: مقدمه……………………………………………………………………………………. ۱۴

۲-۲: پایه های نظری پژوهش……………………………………………………………… ۱۴

مفهوم اضطراب از دیدگاه روان تحلیل گری……………………………………………. ۱۴

انواع اضطراب از دیدگاه روان تحلیلگری……………………………………………….. ۱۵

واکنش فرد نسبت به اضطراب…………………………………………………………….. ۱۶

دیدگاه رفتاری سطح اضطراب …………………………………………………………….. ۱۶

شیوه درمان……………………………………………………………………………………. ۱۶

مفهوم اضطراب از دیدگاه مکتب انسان گرایی…………………………………………. ۱۷

روش درمان…………………………………………………………………………………… ۱۸

مفهوم اضطراب از دیدگاه مکتب شناختی………………………………………………. ۱۹

روش درمان…………………………………………………………………………………… ۲۰

وجه افتراق بین اضطراب حالتی و صفتی (اشپلبرگر و جورساچ)                          ۲۱

تعاریف ارائه شده از اضطراب……………………………………………………………… ۲۵

فیزیولوژی اضطراب…………………………………………………………………………. ۲۵

سبب شناسی اضطراب………………………………………………………………………. ۲۶

بیماری هایی که در اثر اضطراب ایجاد می شود……………………………………….. ۲۸

افزایش فشار خون و بیماری قلبی………………………………………………………….. ۲۸

سرطان…………………………………………………………………………………………. ۲۸

مسائل معده و روده…………………………………………………………………………… ۲۹

سردرد و کمر درد…………………………………………………………………………… ۲۹

بیماری های ریوی و مسائل جدی…………………………………………………………. ۳۰

نیایش…………………………………………………………………………………………… ۳۰

۳-۲: پیشینه پژوهش های انجام شده……………………………………………………… ۳۲

پژوهشهای خارجی………………………………………………………………………….. ۳۵

فصل سوم: روش شناسی پژوهش

۱-۳: مقدمه……………………………………………………………………………………. ۳۸

۲-۳: طرح تحقیق……………………………………………………………………………. ۳۸

۳-۳: جامعه آماری…………………………………………………………………………… ۳۸

۴-۳: نمونه و روش نمونه گیری…………………………………………………………… ۳۸

۵-۳: ابزار پژوهش…………………………………………………………………………… ۳۹

الف) پرسشنامه نیایش……………………………………………………………………….. ۳۹

ب) پرسشنامه اضطراب سنج حالتی و صفتی اشپلبرگر………………………………… ۴۰

ویژگی های پرسشنامه………………………………………………………………………. ۴۰

۶-۳: روش اجرا و نمره گذاری……………………………………………………………. ۴۱

۷-۳: پایایی و اعتبار پرسشنامه اشپلبرگر…………………………………………………. ۴۱

۸-۳: روش جمع آوری اطلاعات…………………………………………………………. ۴۲

۹-۳: روش تحلیل داده ها………………………………………………………………….. ۴۲

فصل چهارم: تحلیل داده های پژوهش

۱-۴: مقدمه……………………………………………………………………………………. ۴۴

۲-۴: یافته های توصیفی…………………………………………………………………….. ۴۴

۳-۴: بررسی فرضیه ها………………………………………………………………………. ۴۶

۴-۴: یافته های جانبی……………………………………………………………………….. ۴۸

بررسی میزان تفاوت پایبندی به دعا در دانشجویان شاغل و غیر شاغل                  ۴۹

فصل پنجم: بحث و نتایج

۱-۵: مقدمه……………………………………………………………………………………. ۵۲

۲-۵: بحث در مورد نتایج…………………………………………………………………… ۵۲

۳-۵: بررسی یافته های جانبی……………………………………………………………… ۵۴

۴-۵: نتیجه گیری کلی……………………………………………………………………… ۵۴

۵-۵: محدودیت های تحقیق……………………………………………………………….. ۵۶

۶-۵: پیشنهادهایی برای پژوهش های آتی………………………………………………. ۵۶

منابع و مأخذ و پیوست ها

منابع فارسی…………………………………………………………………………………… ۵۹

منابع لاتین…………………………………………………………………………………….. ۶۱

پیوست (۱): جداول مورد استفاده…………………………………………………………. ۶۲

پیوست (۲): پرسشنامه……………………………………………………………………….. ۶۵

پیوست (۳)…………………………………………………………………………………….. ۷۰

پیوست (۴)…………………………………………………………………………………….. ۷۲

فهرست جداول

جدول ۱-۴: فراوانی و درصد آزمودنی ها بر مبنای جنس……………………………. ۴۵

جدول ۲-۴: بررسی وضعیت سنی دانشجویان…………………………………………… ۴۵

جدول ۳-۴: توزیع فراوانی  و درصد فراوانی دانشجویان مجرد دو متأهل               ۴۵

جدول ۴-۴: توزیع فراوانی و درصد دانشجویان بومی و غیربومی                          ۴۶

جدول ۵-۴: نتایج مربوط به بررسی رابطه بین میزان پایبندی به دعا و سطح اضطراب در دانشجویان             ۴۷

جدل ۶-۴: نتایج آزمون t مستقل برای بررسی میزان اضطراب در دانشجویان معتقد به دعا                 ۴۷